Khi nhắc đến tháng 5, không thể không đề cập đến các dịp lễ quan trọng như Ngày Quốc tế Lao động vào ngày 1 tháng 5 và Ngày Lễ Tỏ tình diễn ra vào ngày 20/5 hàng năm. Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn theo lịch Dương, sẽ bỏ qua một ngày quan trọng khác, đó là ngày 5/5 theo lịch Âm. Vậy, ngày 5/5 Âm lịch có ý nghĩa gì? Hãy cùng Trust Review tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Ngày 5/5 là ngày gì?
Ngày 5/5 Âm lịch được gọi là Tết Đoan Ngọ, còn được biết đến là Tết Đoan Dương. Đây là một ngày lễ truyền thống lâu đời tại Việt Nam. Đây là thời điểm mà người dân thực hiện nghi thức “Giết sâu bọ”, tức là cúng tổ tiên, cúng trời đất, cúng vạn vật và ăn mừng mùa vụ thành công.
Trong Tết Đoan Ngọ, từ “Đoan” có nghĩa là “bắt đầu”, “Ngọ” có nghĩa là “giữa trưa”. Từ cụm “Đoan Ngọ” mang ý nghĩa “bắt đầu giữa trưa”, đồng thời thông báo sự khởi đầu của chuỗi ngày nắng nóng nhất trong năm. Tên gọi này phản ánh sự quan sát tỉ mỉ của người nông dân đối với thời tiết, nhằm giúp việc trồng trọt thuận lợi và tạo ra một năm đầy đủ mùa màng.
Tết Đoan Ngọ hàng năm cũng là dịp để gia đình, người thân ở nhiều nơi tụ họp, vui mừng và cầu chúc cho một năm may mắn và thành công.
Ngoài ra, đối với một số quốc gia Đông Á như Triều Tiên, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch được coi là một ngày lễ truyền thống.
Nguồn gốc của ngày Tết Đoan Ngọ
Theo câu chuyện được kể lại, ngay sau khi thu hoạch, khi những người nông dân đang vui mừng vì một mùa màng bội thu, sâu bọ bất ngờ xuất hiện và ăn sạch lương thực và thực phẩm mà họ vừa thu hoạch được. Trước tình hình này, khi mọi người chưa biết phải làm gì để khắc phục tình trạng sâu bọ gây hại, một lão già xuất hiện từ xa và tự nhận mình là Đôi Truân. Ông chỉ dẫn mỗi gia đình lập một bàn cúng đơn giản gồm bánh tro và trái cây, sau đó ra trước nhà vận động thể dục. Mọi người tuân theo chỉ dẫn và chỉ trong một thời gian ngắn, đàn sâu bọ đổ sập xuống. Lão ông còn nhắc nhở: “Hằng năm, vào ngày này, sâu bọ trở nên rất tàn ác. Mỗi năm, chỉ cần tuân thủ những gì ta đã dạy, chúng sẽ bị xua đuổi”. Trước khi người dân kịp bày tỏ lòng biết ơn, ông lão đã biến mất. Để ghi nhớ sự việc này, mọi người quyết định lựa chọn ngày 5 tháng 5 hàng năm là ngày “Tết diệt sâu bọ” hay còn gọi là “Tết Đoan Ngọ”, vì thời gian cúng thường rơi vào giữa giờ Ngọ.
Ý nghĩa của ngày Tết Đoan Ngọ
Tết Đoan Ngọ (ngày 5/5 Âm lịch) tại Việt Nam mang ý nghĩa là ngày tết diệt sâu bọ và cúng tổ tiên. Vì đây là thời điểm chuyển mùa, chuyển tiết, sự gia tăng của sâu bọ và dịch bệnh trở nên dễ xảy ra, vì vậy người dân thực hiện các nghi lễ trừ trùng và phòng bệnh.
Đây cũng là thời điểm cây trái bắt đầu đơm hoa và kết quả của năm, do đó hoa quả là các món đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra, tùy theo phong tục và tập quán của từng vùng miền, còn có thêm các món ăn đặc trưng riêng.
Trước ngày Tết Đoan Ngọ, mọi người chuẩn bị đồ cúng từ sớm để lên ông bà tổ tiên, tạo nên không khí sôi động và vui tươi như ngày Tết. Sau khi hoàn thành các nghi thức, gia đình sẽ tụ họp và cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống. Ngày lễ 5/5 cũng là dịp để mọi người trong gia đình sum họp, quây quần bên nhau, tạo điều kiện để gắn kết mọi người lại với nhau.
Kiêng kỵ vào ngày Tết Đoan Ngọ (ngày 5/5 Âm lịch)
Ngày Tết Đoan Ngọ được coi là ngày quan trọng với dân làm ăn và những người chú trọng đến phong thủy. Vì vậy, vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, có một số điều mà bạn nên kiêng kỵ để tránh ảnh hưởng đến sự nghiệp, bản thân và gia đình.
Dưới đây là một số điều không nên làm vào ngày mùng 5 tháng 5:
- Tránh làm rơi tiền hoặc mất tiền trong ngày này.
- Không nên xuất hành vào lúc 12h trưa và tránh dừng chân ở những nơi có nhiều góc tối hoặc không có ánh sáng.
- Tránh để giày dép lung tung, đặc biệt là không để mũi giày quay vào trong. Hành động này có thể thu hút tà khí vào nhà.
- Không nên soi gương sau 12h đêm.
Lưu ý rằng những quy định này có thể thay đổi tùy theo vùng miền và tín ngưỡng. Điều quan trọng là hiểu và tuân thủ các quy tắc phù hợp với phong tục và quyền lợi của bạn.
Những việc nên làm trong ngày Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam:
Khảo cây vào giờ Ngọ
Vào thời điểm mặt trời lên đỉnh đầu trong ngày Tết Đoan Ngọ, người dân thường thực hiện việc khảo cây. Đây là một hành động để kiểm tra tình trạng của cây và những vấn đề mà cây đang gặp phải.
Ăn trái cây giết sâu bọ
Trong niềm tin của ông bà xưa, ăn trái cây đầu mùa trong ngày Tết Đoan Ngọ giúp loại bỏ sâu bọ trong cơ thể. Việc ăn trái cây không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn mang ý nghĩa mong muốn cuộc sống thịnh vượng. Trái cây cũng cung cấp dưỡng chất cần thiết để tăng cường sức đề kháng và bảo vệ khỏi bệnh tật.
Ăn bánh ú tro
Bánh ú là một loại bánh truyền thống không thể thiếu trong các dịp lễ quan trọng ở Việt Nam. Bánh có đặc tính mát và dễ tiêu, giúp trung hòa thức ăn nóng và khó tiêu. Ngoài ra, bánh ú còn có tác dụng thanh lọc cơ thể, lợi tiểu và phòng chống sỏi thận và gút.
Ăn chè trôi nước
Chè trôi nước là một món ăn đặc trưng của người miền Nam trong ngày Tết Đoan Ngọ. Chè được làm từ bột nếp và nhân đậu xanh, khi kết hợp với nước cốt dừa, tạo nên hương vị thanh mát và thơm ngon.
Ăn chè kê
Chè kê là một món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ ở Huế. Hạt kê được xay và đun sôi cho đến khi nở mềm, sau đó thêm nước đường và một ít gừng, tạo nên một nồi chè kê thơm ngon và hấp dẫn.
Ăn cơm rượu nếp, nếp cẩm
Cơm rượu nếp cẩm là cơm từ gạo nếp cẩm nấu lên men với rượu. Món ăn này có vị ngọt và có tác dụng chữa bệnh suy nhược cơ thể, trị chứng ra mồ hôi trộm và giảm cơn khát.
Tắm lá nước mùi
Theo truyền thống, dùng cây mùi đun nước để tắm vào ngày mùng 5 tháng 5 giúp cơ thể thoát mồ hôi, thư giãn và trị bệnh.
Hái lá thuốc
Theo quan niệm truyền thống, hái lá thuốc vào lúc 12 giờ trưa sẽ có tác dụng trị bệnh hiệu quả hơn, vì đây là thời điểm dương khí tốt nhất với ánh nắng mạnh mẽ. Tuy nhiên, phong tục này chỉ diễn ra ở một số địa phương.
Phóng sinh
Tết Đoan Ngọ được coi là ngày lành trong năm, nên phóng sinh là một việc làm thích hợp. Phóng sinh là hành động thiện hướng và mang lại phước lành, may mắn cho người thực hiện.
Lưu ý rằng các phong tục và thực hành có thể thay đổi tùy theo vùng miền và tín ngưỡng. Điều quan trọng là hiểu và tôn trọng những phong tục truyền thống và giá trị văn hóa của mỗi người.
Ăn thịt vịt
Ăn thịt vịt là một phương pháp được nghiên cứu và đã được chứng minh có chứa nhiều dưỡng chất và có tính mát, giúp giải nhiệt cho cơ thể. Trong ngày Tết Đoan Ngọ, việc bổ sung những chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe là mục tiêu mà mọi người đều hướng đến.
Mâm cúng Tết Đoan Ngọ cụ thể từng miền năm 2023
Tết Đoan Ngọ thường diễn ra sau khi mùa màng kết thúc. Do đó, mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ có đa dạng các loại nông sản để tiêu diệt sâu bọ. Tùy theo phong tục và tập quán của từng vùng miền, đồ cúng lễ có những món khác nhau, nhưng nói chung bao gồm:
Mâm cúng tết Đoan Ngọ Miền Bắc
- Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.
- Các loại hoa quả như mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối.
- Bánh tro, bánh ú, xôi, chè.
- Cơm rượu nếp (bao gồm cả nếp cẩm và nếp cái hoa vàng).
Mâm cúng tết Đoan Ngọ Miền Trung
- Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.
- Các loại hoa quả như vải, mận.
- Bánh tro, bánh ú, chè kê.
- Thịt vịt (thêm vào mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ).
- Cơm rượu miền Trung (lên men cổ truyền).
Mâm cúng tết Đoan Ngọ Miền Nam
- Hương, hoa, vàng mã, nước, rượu nếp.
- Các loại hoa quả như vải, mận, chôm chôm.
- Cơm rượu (được viên thành những viên tròn).
- Bánh ú bá trạng.
- Chè trôi nước.
Ngoài ra, vào ngày mùng 5 tháng 5, sau khi ăn cơm rượu để tiêu diệt sâu bọ, mọi người thường tắm bằng nước đun từ lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre và các loại lá thơm khác. Việc tắm lá thuốc được cho là giúp cơ thể thơm tho, sảng khoái và chống lại bệnh tật. Nhiều người cũng sử dụng nước lá thơm này để gội đầu và xông hơi, hy vọng có mái tóc đen, mượt và dài.
Tết Đoan Ngọ là dịp tưởng nhớ tổ tiên, cầu mong mùa màng bội thu không bị sâu bọ phá hoại và ước mong chữa bệnh, cầu sức khoẻ. Đây đã trở thành một lễ Tết truyền thống không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Việt Nam.
Chúng tôi đã giúp bạn trả lời những câu hỏi thường gặp về ngày 5/5 và cung cấp thông tin về ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam, cũng như đề xuất những hoạt động nên thực hiện trong ngày này. Hy vọng những chia sẻ này của Trust Review sẽ giúp bạn hiểu thêm về ngày Tết Đoan Ngọ và văn hóa dân tộc. Đừng quên theo dõi chúng tôi để cập nhật kiến thức bổ ích thường xuyên nhé!