Tây Tạng Huyền Bí Và Nghệ Thuật Sinh Tử là tác phẩm cuối cùng của tác giả Đặng Hoàng Sa, được viết trong thời gian ông chiến đấu với căn bệnh ung thư. Cuốn sách như một sự chuẩn bị cho hành trình mới mà ông sắp bước vào, một chủ đề đã trở thành kinh điển trong cả khoa học và tôn giáo: điều gì xảy ra sau cái chết. Với tư cách là một kỹ sư phần mềm nghiên cứu về tôn giáo, cách lập luận của ông về các hiện tượng tự nhiên mang đậm tính khoa học, mạch lạc và khách quan, thông qua việc so sánh các quan điểm từ những nhánh Phật giáo khác nhau.
“Tạng Huyền bí và nghệ thuật sinh tử” cung cấp cho độc giả cái nhìn sâu sắc về Phật giáo nói chung và mật tông nói riêng, theo cách dễ hiểu mà không đi quá sâu vào yếu tố thần học hay tâm linh. Ngoài ra, cuốn sách cũng thảo luận chi tiết về những tranh cãi giữa khoa học và tôn giáo liên quan đến sự tiếp nối sau cái chết, nhằm giúp chúng ta có thêm những nhận thức mới về sự sống. Dưới đây là ba nội dung nổi bật của cuốn sách:
Nội dung đầu tiên là “Thành Phật trong kiếp này”. Ngay từ những trang đầu, tác giả đã điểm qua lịch sử phát triển của Phật giáo, giúp người đọc hình dung sự khác biệt giữa các nhánh như Tiểu thừa, Đại thừa và Mật thừa. Nếu Tiểu thừa tập trung vào việc kiểm soát tâm thức cá nhân để đạt giác ngộ tự thân, thì Đại thừa chú trọng đến việc phổ độ chúng sinh. Mật thừa lại nhấn mạnh sự hòa hợp với năng lượng vũ trụ, coi đây là chìa khóa để đạt giác ngộ ngay trong kiếp này mà không cần trải qua nhiều vòng luân hồi.
Nội dung thứ hai là “Thiên tán – bài học về sự vô thường của kiếp người”. Một trong những phong tục nổi tiếng ở Tây Tạng là thiên tán, nơi người chết được dùng làm thức ăn cho kền kền. Mặc dù nghi lễ này có thể gây ám ảnh cho những người chứng kiến, nhưng đối với người Tây Tạng, nó là một bài học trực quan về sự vô thường của cuộc sống, nhắc nhở con người về sự tạm bợ của thân xác và sự bình đẳng trước cái chết.
Nội dung thứ ba là “Sự sống chưa bao giờ kết thúc”. Phần bốn của cuốn sách tổng hợp nhiều quan điểm từ khoa học và tôn giáo về mối quan hệ giữa thể xác và linh hồn. Mật tông có một hệ thống mô tả trạng thái cận tử để phật tử tu tập chuẩn bị cho cái chết. Dù còn nhiều tranh cãi xung quanh vấn đề này, quy luật sinh tử vẫn diễn ra liên tục. Qua quan sát tự nhiên, chúng ta có thể nhận thức được sự bất tận của sự sống, giống như một cây hoa khi nở sẽ kết trái, và quá trình này cứ tiếp diễn mãi.
Cuốn sách được xuất bản vào năm tác giả Đặng Hoàng Sa qua đời, và mặc dù ông không còn hiện diện trên thế giới, những tư tưởng và tác phẩm của ông vẫn tiếp tục sống mãi. Như ông đã viết trong phần kết, cái chết không phải là sự chấm dứt, mà là khởi đầu cho những cuộc phiêu lưu vô tận.